A.ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASI
Doğada 89 element vardır.Laboratuvarda bugüne değin yapılmış olanlara bu sayı 112’ye çıkmıştır.Bunlar katı,sıvı ve gaz olabilirler.Doğada bulunan elementlerin 15’i oda sıcaklığında gaz,2’si sıvı geriye kalan 72 element ise katıdır.
Günümüzde elementlerin sınıflandırılması temelde iletkenliklerine dayandırılmaktadır.Buna göre melaller ısı ve elektriği iyi iletir,ametaller ise normal koşullarda iletken değildir.Bir kısım elementler ise ısı ve elektriği bir miktar iletirler,ancak iletkenlikleri metallerin tersine sıcaklıkla artar.Bunlara yarı metaller denir.
1.Metaller,Ametaller ve Yarı Metaller
a)METALLER:Doğada bulunan elementlerin büyük bir kısmını metaller oluşturur.
Metallerin Ortak Özellikleri
1.Işığı geçirmezler fakat metalik parlaklık gösterirler.
2.Dövülüp şekil verilebilir,tel ve levha haline getirilebilirler.
3.Isı ve elektriği iyi iletirler.
4.Yoğunlukları fazladır.
5.Oda sıcaklığında çoğu katıdır.
6.Bir kısmı paramanyetik özelliktedir.Manyetik alana doğru çekilen maddelere paramanyetik maddeler denir.Demir,kobalt,nikel ve bunların alaşımları,Fe3 O4, bazı bakır-mangan alaşımlar para manyetik maddelerden daha fazla çeklidiklerinden ferromanyak maddeler denir.
7.Vurma ve çekmeye dayanıklıdırlar.
8.Metal atomlarının en dış yörüngelerinde az sayıda elektron bulunur ve bunlar serbest elektronlardır.Kimyasal tepkimelerde elektron vererek katyonları oluşturur.Ametallere iyonik bileşik oluştururlar.Kendi aralarında bileşik oluşturmazlar.
9.Moleküllü yapı göstermezler.Ametallerin yaptığı gibi iki yada daha fazla atomu bir araya gelerek bağımsız birimler oluşturmazlar.Doğada bileşik veya tek atomlu halde bulunurlar.
10.İyi indirgendirler.
11.İyonlaşma enerjileri düşüktür.değerlik elektronlarını kolaylıkla verirler.
12.Oksitleri ve hidroksitleri bazik veya amfoter özellik gösterir.Metaller elektron verme yatkınlıklarına yeni yükseltgenme potansiyellerinin azalışına göre sıralanırsa aktiflik sırası elde edilir.
Metallerin aktifliğinin azalması demek,çözeltide pozitif iyon oluşturma eğiliminin azalması demektir.
Aktif olan metaller doğada çoğunlukla serbest helde bulunmazlar.Hidrojenden daha az aktif olan soymetaller ise doğada çoğunlukla serbest halde bulunurlar.Bakır,gümüş gibi bazı metaller hem serbest halde hem de bileşik halinde bulunurlar.
Yeryüzündeki metal ve metal bileşiklerinden oluşan,içlerindeki metal ekonomik olarak elde edilebilen doğal maddelere maden veya maden cevheri denir.
13.Aralarında alaşım oluştururlar.İki veya daha fazla metalin karıştırılmasıyla alaşımlar meydana gelir.Homojen alaşımlarda,farklı elementlerin atomları düzgün bir şekilde yerleşmiştir.Prinç,bronz ve darphane alaşımları örnek verilebilir.
b)AMETELLER
1.Oda koşullarında katı,sıvı ve gaz halinde bulunurlar.
2.Katı halde bulunan ametallerin yüzeyleri metalik parlaklık göstermez,mattır.
3.Katı halde kırılgandır.Dövülmeye,çekilmeye dayanıklı olmadıkları için tel ve levha haline getirilemez.
4.Elektrik akımını iletmezler.Karbonun allotroplarından olan grafit,elektrik akımını iyi iletir.Bir elementin farklı atom dizilişlerine sahip yapılarına,o elementin allotropları denir.Allotropların fiziksel farklı,kimyasal özellikleri aynıdır.Kimyasal özelliklerinden biri olan tepkimeye girme eğilimleri farklıdır.
Karbon elementlerinin allotropları,grafik ve elmastır.
5.Aralarında alaşım oluşturmazlar.
6.Kimyasal tepkimelerde elektron alabilir veya ortak kullanabilirler.
7.Doğada moleküller yapılı halde bulunurlar.Kendi atomları arasında elektron ortaklığı yaparak iki veya daha fazla atomlu moleküller oluştururlar.
H2,F2, CI2, N2, O2, P2, O3, S8 gibi.
8.Ametallerin oksitlerinin sulu çözeltisi genellikle asidiktir.
CO2, SO2, SO3, N2, O5, P2, O5 gibi.
9.Aralarında bileşik oluştururlar.
METALLER AMETALLER
1.Isı ve elektriği iyi iletirler. 1.Isı ve elektriği iletmezler.
2.İşlenebilirler. 2.İşlenemezler.
3.Metalik parlaklıkları vardır. 3.Katı halde mattırlar.
4.Aralarında alaşım oluştururlar. 4.Aralarında alaşım
5.Oda koşulunda civa hariç katı halde oluştururlar.
bulunurlar. 5.Oda koşullarında katı,sıvı ve
6.Bileşik oluştururken elektron verirler. gaz halinde bulunurlar.
7.Aralarında bileşik oluşturmazlar. 6.Bileşik oluştururken elektron
8.Oksitlerinin sulu çözeltisi baziktir. alırlar veya elektronları ortak
9.Moleküllü yapı göstermezler. Kullanırlar.
7.Aralarında bileşik
oluştururlar.
8.Oksitlerinin sulu çözeltisi
asidiktir.
9.Moleküllü yapı gösterirler.
c)YARIMETALLER:Görünüşü ve bazı özellikleri açısından metallere benzerse de kimyasal olarak bir ametal gibi davranırlar.
Yarımetallerin elektrik akımı iletkenlikleri düşüktür.Yarımetallere silisyum,germanyum,arsenik,antimon,tellur ve polonyum verebilirler.
2.PERİYODİK CETVEL
1869 yılında Alman Lother Mayer ve Rus Dimitri Mondeleev birbirinden habersiz olarak elementlerin artan atom kütlelerine göre sıralanması halinde düzenli olarak tekrarlanan özelliklerin gözlenebildiğini keşfettiler.Mendeleev bu gözlemlere periyodik kanun adını verdi.
Mendeleev’in düzenlediği cetvelde bir problem ortaya çıktı.Bağıl kütlelerin artışına göre yapılan cetvelde bazı elementler aykırılık oluşturdu.Örneğin argon düşünüldüğünde,kütlesi ile yerleşimi birbirine uymuyordu.Bağıl kütlesi 40 idi ve kalsiyum ile aynısıydı.Argon bir asal gaz iken,kalsiyum aktif bir metaldi.Bu ve buna benzer durumlar bağıl atom kütlelerinin sınıflandırmada esas alınmasında şüpheler uyandırdı.
Yirminci yüzyıl başlarında Henry Mosley araştırma sonucunda periyodik cetvelin,bağıl atom kütleleri yerine atom numaralarına göre düzenlenmesi gerektiğini ortaya koydu.
Elementleri özelliklerindeki benzerliklerine göre sınıflandıran çizelgeye periyodik cetvel veya periyodik tablo denir.
Periyodik cetvelin yatay sıralarına periyot denir.Periyotlar enerji seviyelerini temsil eder.Temel elektron dizilişinde elektron içeren enerji seviyeleri eşit olan elementler atom numaralarının artışına göre sıralanarak periyotlar oluşmuştur.
Periyodik cetvelin düşey sütunlarına grup denir.Gruplar değerlik elektron sayısını temsil eder.A ve B olmak üzere iki tür grup bulunmaktadır.
Periyodik cetvel periyotlar ve gruplar dışında dört ana bloğa ayrılmıştır.Bunlar s,p,d ve f bloklarıdır.Temel Elektron dizilişleri s ile biten elementler s bloğunda (He hariç),p ile bitenler p bloğunda,d ile bitenler d bloğunda ve f ile bitenler f bloğunda yer alır.
Scneer
S ve p bloklarındaki elementler A gruplarını,d ve f bloklarındaki elementler ise B gruplarını oluşturur.
Periyot ve grupların bulunmasında başkuantum sayısı,değerlik orbitaller ve değerlik elektron sayısı kullanılır.
Değerlik Orbitaller Grup Numasarı
Ve Ve
Değerlik Elektronlar Grup Türü
S1 1A
S2 2A
S2 d1 3B
S2 d2 4B
S2 d3 5B
S1 d5 6B
S2 d5 7B
S2 d6 8B
S2 d7 8B
S2 d8 8B
S1 d10 1B
S2 d10 2B
S2 d10 p1 3A
S2 d10 p2 4A
S2 d10 p3 5A
S2 d10 p1 6A
S2 d10 p5 7A
S2 d10 p6 8A
a)Periyotlar ve gruplar
1.Periyotlar ve Özellikleri:En yüksek enerji düzeyleri eşit olan elementlerin atom numaralarındaki artışa göre,soldan sağa doğru sıralanmasıyla elde edilen satırlardır.
Birinci peryot hariç,her periyot bir metalle başlar.Yedinci periyot hariç,her periyot bir soygaz ile biter.
PERİYOT Başladığı Element Bittiği Element Element Sayısı
1.periyot 1H 2 He 2
2.periyot 3 Li 10 Ne 8
3.periyot 11 Na 18 Ar 8
4.periyot 19 K 36 Kr 18
5.periyot 37 Rb 54 Xe 18
6.periyot 55 Cs 86 Rn 32
7.periyot 67 Fr - 27
2.Gruplar ve Özellikleri:Gruplar değerlik orbitallerin türünü ve değerlik elektron sayısını temsil eder.Bir gruptaki elementlerin kimyasal özellikleri birbirine benzer.Bu ilkeye 1H elementi uymaz.1A grubu elementlerine alkali (bazik) metaller denir.Bu elementlerin özellikleri birbirine benzer.Ancak H elementi metal değildir ve özellikleri gruptaki elementlerin özelliklerine benzemez.
Periyodik tablonun gruplarının ve bloklarının ortak özelliklerinden kaynaklanan özel adları vardır.
Gruplar Özel Adları
1A Grubu Alkali metaller
2A Grubu Toprak alkali metaller
3A Grubu Toprak metaller
4A Grubu Karbon grubu
5A Grubu Azot grubu
6A Grubu Oksijen grubu
7A Grubu Halojenler
8A Grubu
